Tarnów - Cmentarz wojskowy nr 202 tarnowskim "skwerkiem

Coś budują? Coś wyburzają? Masz jakieś własne pomysły (nawet futurystyczne)? Tutaj jest miejsce dla ciebie
Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Tarnów - Cmentarz wojskowy nr 202 tarnowskim "skwerkiem

Post autor: Guzio.zhp »

[center]Cmentarz Wojenny nr 202 przy ulicy Matki Boskiej Fatimskiej [/center]

[center]Obrazek[/center]

[center]"Obcą Wam była ziemia, na której walczyliście, a teraz jest Wam drogą. Obejmuje Was jak matka"[/center]

Cmentarz wojenny nr 202 w Tarnowie służy obecnie mieszkańcom Tarnowa jako "teren zieleni" a historia i pamięć o spoczywających pod ziemią żołnierzach jest skutecznie zacierana. Pomimo nie istniejących zaznaczeń na współczesnych mapach i braku informacji w urzędowych dokumentach cmentarz tam istnieje. Polegli nadal spoczywają w swoich mogiłach a usunięto jedynie płyty nagrobkowe. I Tak powstał "skwer", "teren zielony", ale to nie jest park!!!

Pomiędzy ulicami Starodąbrowską i M. B. Fatimskiej, w pobliżu skrzyżowania tej ulicy z Krzyską i Szpitalną, znajduje się zdewastowany cmentarz wojenny nr 202 na którym są pochowani żołnierze, którzy zginęli w latach 1914 - 1918 w czasie I wojny światowej.

[center]POLEGLI NADAL SPOCZYWAJĄ W SWOICH MOGIŁACH A USUNIĘTO JEDYNIE NAGROBKI !!![/center]

HISTORIA CMENTARZA

Cmentarz wojenny nr 202, pomimo nie istniejących zaznaczeń na współczesnych mapach i braku informacji w urzędowych dokumentach, usytuowany jest na zbiegu ulic Szpitalnej i Matki Bożej Fatimskiej. Jest jednym z największych obiektów w Galicji Zachodniej pod względem liczby pochowanych – spoczywa tutaj 680 żołnierzy austro – węgierskich, 9 z armii niemieckiej oraz 796 żołnierzy carskich – razem 1485 (!) Powstał na początku I wojny światowej na terenie wcześniejszego cmentarza garnizonowego.
Większość elementów była jeszcze zachowana i dobrze widoczna w 1938 roku, w stanie który pozwalał jednoznacznie zakwalifikować ten obiekt jako cmentarz wojskowy. Świadczy o tym wycinek map WIG – cmentarz nr 202 jest na nim zaznaczony znaczkiem charakterystycznym dla cmentarzy wojskowych. Tak więc dewastacja obiektu nastąpiła niewątpliwie w latach powojennych.

Obrazek

Historia powstania cmentarza 202 jest krótka, natomiast upadek i powolne wypieranie tej potężnej nekropolii ze świadomości mieszkańców Tarnowa rozciągnęło się na kilkadziesiąt lat. Po zakończeniu I wojny światowej inne cmentarze, upamiętniające śmierć polskich żołnierzy, zwłaszcza te po roku 1920, więc starania o groby byłych zaborców zeszły na plan ostatni. Mogiły się zapadały i zarastały zielskiem, a dekoracyjna brama rdzewiała i niszczała. W takim stanie cmentarz 202 przetrwał do lat 60-tych i takim pamiętają go starsi mieszkańcy Tarnowa.

Pierwszą próbą wymazania z historii austriackich cmentarzy wojskowych jest okólnik z 1955 roku wydany przez Wojewódzką Radę Narodową w Krakowie, skierowany do wszystkich podległych urzędów w województwie. Okólnik zalecał spisanie i podanie wykazu zaniedbanych i nieużywanych cmentarzy i kwater z I wojny światowej, nadających się do likwidacji. Już wtedy PRL-owscy urzędnicy rozpuścili absurdalną informację, że przed II wojną światową z cmentarza 202 ekshumowano zwłoki i pochowano na cmentarzu chyszowskim, co było oczywistą nieprawdą. Nie ma nigdzie najmniejszego skrawka dokumentu poświadczającego tak wielką operację, nawet w ówczesnych służbach sanitarnych i sądowych. Przekopanie prawie hektarowego kawałka ziemi i przewiezienie szczątków blisko 1500 ludzi w inne miejsce nie mogłoby żadną miarą przejść w wielotysięcznym mieście bez zauważenia. Kłamstwo to posłużyło do późniejszej likwidacji cmentarza, usprawiedliwienia przed historią bestialstwa, zbezczeszczenia i pokutuje nadal wśród niektórych historyków jako fakt.

Obrazek

Obrazek

Do ostatniej likwidacji doszło w 1964 roku. Zakład Zieleni Miejskiej wywiózł z terenu nekropolii ostatnią zachowaną płytę i zaorał teren. Powstały tylko rzędy wyniosłych drzew, tworzące aleje w kształcie krzyża i pamięć wśród ludzi, którzy przez wiele lat w dzień zmarłych zapalali tam znicze i stawiali na pustym miejscu.

Zniszczenie cmentarza wojennego 202 poprzedziły decyzje wydawana przez kilka ministerstw i zarządzenia na wszystkich szczeblach władzy. Likwidatorzy musieli mieć mocne podstawy urzędowe, by nie popaść w niełaskę historii, a biurokratyczny zamęt miał przysłonić zdrowy rozsądek. Oczywiście, złamano prawo, nie stosując wobec cmentarza wojennego nr 202 ustawy o cmentarzach wojskowych i ustawy o ochronie zabytków i dzieł sztuki.

Walec głupoty wyrównał teren, pozostawiając cmentarz pod ziemią.
Dewastacja – ponieważ nic nie wskazuje na to że dokonano ekshumacji pochowanych na tym cmentarzu żołnierzy na inne miejsce, mimo że takie sugestie pojawiają się w popularnych opracowaniach typu przewodnikowego. Usunięto bowiem tylko z terenu widoczne elementy architektury, zaś polegli nadal spoczywają w swoich grobach. Tak więc, dzisiaj już niewiele wskazuje że jest to miejsce wiecznego spoczynku żołnierzy I wojny światowej – pośrednią wskazówką świadomości tego faktu wśród mieszkańców Tarnowa jest niezajęcie terenu pochówków, bardzo atrakcyjnego pod względem lokalizacji pod budownictwo mieszkalne ale przekształcenie obiektu w „skwer”

Obrazek

Przez kilka lat po likwidacji miejsce to służyło wędrującym taborom cygańskim, a po ustawowym zakazie wędrowania Cyganów stało się punktem spotkań miejscowych pijaków.

Szkoda, że cmentarz na którym tak wiele z na ogół bezimiennych ofiar I wojny światowej zachowało swoją tożsamość i których pamięć można by w należyty sposób uczcić z roku na rok jest wymazywany z krajobrazu Galicji. Na najnowszych planach Tarnowa zawsze zaznaczany jest on znakiem przeznaczanym dla „terenów zielonych”, zaś w materiałach promujących cmentarze powiatu tarnowskiego najczęściej pisze się o nim w sposób nieuprawniony jako o „ekshumowanym” lub „przeniesionym”. Skutkiem takiego „zamazywania” historii jest nierzadki widok psów wyprowadzanych przez młode osoby na mogiły I wojny światowej ...

A wystarczyło by przecież porządnie ogrodzić teren i jeśli nie można odtworzyć dzisiaj już rzeczywistego położenia mogił można by upamiętnić pochowanych w inny sposób – na przykład pomnikiem w rodzaju ściany z nazwiskami które się zachowały w spisach poległych.

Źródło informacji: Oficjalna strona tarnowskich harcerzy wędrowników 1TWDH "Czarna Jedynka"

Medialne wsparcie artykułu:

Obrazek

Serwis turystyczny POGORZA.PL

"Klika Pogórzańska" - Kocham, lubię, szanuje Pogórza Karpackie

Obrazek
Związek Harcerstwa Polskiego
1 Tarnowska Wędrownicza Drużyna Harcerska "Czarna Jedynka"
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/


Keleos
Rhetor
Posty: 4114
Rejestracja: 24-10-2009, 13:57

Post autor: Keleos »

Gdzie to dokładnie jest, bo jakoś te zdjęcia nic mi nie mówią... adresem się kierując myślałem, że o ten pomnik chodzi koło pogotowia.. ale tam jest powroźnicza...

//zaraz na zumi znajde ; )

//edit: to ten skwerek?
http://www.zumi.pl/namapie.html?&loc=ta ... tive=false

Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Post autor: Guzio.zhp »

witam :)

tak to chodzi o ten "skwerek", choć nie nie jest adekwatne takie nazywanie tego miejsca.
Nadal spoczywają na tym terenie 1485 żołnierzy z I wojny światowej.
Wszystkie informacje sprawdziłem i zaopiniowałem u historyków którzy uczyli mnie w szkole oraz przeprowadziłem rozmowę ze starszymi osobami mieszkającymi w okolicach tego cmentarza. Jednomyślnie potwierdzili oni te informacje, że nie była przeprowadzana żadna ekshumacja szczątków znajdujących się na cmentarzu, tylko po prostu wywieziono gruzy i płyty z rozsypującego się cmentarza, po czym zaorano ziemię.
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/

Awatar użytkownika

ad2222
Rhetor
Posty: 7655
Rejestracja: 03-03-2009, 10:51
Lokalizacja: Tarnów, Zabłocie

Post autor: ad2222 »

Guzio.zhp, pięknie opisane, tylko brak jasnej konkluzji - może by tak nacisnąć na Miasto, a szczególnie na 'forumowego' radnego i spróbować znaleźć wyjście z tej sytuacji? Może ekshumacja? Albo restauracja cmentarza?

Tak przy okazji, to przy szpitalu cholerycznym (tereny ulicy Szpitalnej) też był cmentarz... Ale to już było daaawno temu.
"Wolę być głupim z nadzieją, niż bez nadziei - niemądrym" Edward 'Dudek' Dziewoński


Dorota1975
Rhetor
Posty: 2028
Rejestracja: 23-10-2009, 16:15
Lokalizacja: TARNÓW

Post autor: Dorota1975 »

Jakiś czas temu były informacje, że miasto przymierza się do odtworzenia cmentarza przy ul. Szpitalnej (bo tak jest lokalizowany cmentarz nr 202...) chyba w czerwcu 2009 r. kończono prace nad dokumentacją historyczno-odtworzeniową, potem miał powstać projekt, kosztorys prac, szukano też pieniędzy na sfinansowanie projektu. A tydzień temu ogłoszono przetarg na odtworzenie cmentarza wojennego nr 202 w Tarnowie.

Zakres prac:
1. Roboty rozbiórkowe:
a) Usunięcie płyt drogowych i elementów betonowych.
Elementy betonowe, gruz należy odkopać, rozkuć i wywieźć, płyty odspoić od
podłoża i wywieźć, pozostałe doły zasypać gruntem piaszczystym i ziemią urodzajną.
Teren wyrównać i wyplantować, obsiać trawą.
2. Roboty budowlane:
a) Wytyczenie alei cmentarnej głównej oraz placu centralnego.
b) Wykonanie alei głównej o długości 72,53m i szerokości 3,50m oraz ośmiokątnego placu centralnego – ustawienie obrzeża chodnikowego z betonu wibroprasowanego
o wymiarach 8 x 30 cm na ławie betonowej 20cm x 20cm.; teren pomiędzy obrzeżami wysypać 5 cm warstwą drobnego kruszywa łamanego (grysu) i uwałować.
c) Wykonanie pomnika głównego na placu centralnym. Podstawę pomnika stanowi fundament betonowy B15 o wymiarach 320cm x 320cm i zagłębieniu 100 cm. Pomnik to obelisk wykonany z 10 warstw kamieni. Ściany pomnika wykonać z kamienia średniotwardego (piaskowiec). Kolor zastosowanego kamienia piaskowy. Wnętrze obelisku wykonać z kamienia. Łączna wysokość obelisku – 400 cm.

Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Post autor: Guzio.zhp »

Jeśli chodzi o planowanie odtworzenia wyglądu cmentarza to nie zdaje mi się ażeby władze miasta były skłonne ku temu.
Przypominając chociażby fakt planowanego utworzenia kolejnego skwerka zamiast burku, gdzie odstąpiono od tego projektu, gdyż doszukano się w starych dokumentacjach że niegdyś znajdował się tam dawny cmentarz parafialny, który nie jest wiadomo do końca czy został przeniesiony. Postanowiono więc w najprostszy sposób i najtańszy nie rozgrzebywać przeszłości bo zbyt drogo by ona kosztowała.
Dlatego śmiem twierdzić, że informacje o planowanym odtworzeniu cmentarza są nieprawdziwe i miały na celu uciszenie już w 2009 roku głośnej sprawy jaka była wokół tego cmentarza.

Niemniej jednak jeśli była taka przymiarka i był przetarg lub nawet ogłoszenie o przetargu to jako roboty publiczne musiało ukazać się w świetle publicznych informacji.
Nie jest problemem to sprawdzić i jak będę miał czas to wystarczy przejść się do urzędu :)
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/


Dorota1975
Rhetor
Posty: 2028
Rejestracja: 23-10-2009, 16:15
Lokalizacja: TARNÓW

Post autor: Dorota1975 »

Guzio, czytaj ze zrozumieniem, no i zaprzyjaźnij się z BIP-em....
Twierdzenie, iż informacje o odtworzeniu cmentarza są nieprawdziwe, to dość mocne słowa... i to jeszcze harcerz tak pisze.

Rok 2009, połowa czerwca:

...."""O cmentarz wojenny nr 202, a dokładnie o jego odtworzenie lub przynajmniej symboliczne upamiętnienie pochowanych tu żołnierzy, upominało się wiele organizacji i osób prywatnych. Takie rozwiązanie zaczyna powoli przybierać realne kształty.
- W ubiegłym roku otrzymaliśmy od wojewody małopolskiego kwotę pięciu tysięcy złotych i dzięki temu została opracowana dokumentacja historyczno-odtworzeniowa tego cmentarza wojennego. Według autorki dokumentacji, Izabeli Chlost, prace rekonstrukcyjne powinny obejmować między innymi odtworzenie granic cmentarza, wytyczynie mogił w poszczególnych kwaterach, odtworzenie cokołów nagrobków, montaż krzyży żeliwnych na cokołach nagrobków i tablic nagrobnych, odtworzenie pomnika głównego, odtworzenie bramy cmentarnej, a także uporządkowanie zieleni – mówi Barbara Wawryka, inspektor w referacie gospodarki komunalnej w Wydziale Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska UMT.
W tym roku zostanie opracowany szczegółowy projekt budowlano-wykonawczy, dotyczący zakresu prac wskazanych w dokumentacji historyczno-odtworzeniowej. Pieniądze na wykonanie takiego projektu w wysokości 25 tysięcy złotych, przekazał wojewoda małopolski. Dopiero wtedy możliwe będzie wstępne oszacowanie kosztów prac odtworzeniowych.
- Projekt będzie gotowy w tym roku. Chcemy także w tym roku wystąpić o pozwolenie na budowę. Wszystkie działania są pracochłonne i kosztowne, zatem tempo prac zależy od pozyskiwanych pieniędzy. Zadanie odtwarzania i rekonstrukcji cmentarzy wojennych jest zadaniem rządowym, które realizujemy na podstawie porozumienia z wojewodą i z budżetu wojewody otrzymujemy na ten cel pieniądze. Realizacja kolejnego etapu, czyli wykonywanie konkretnych, widocznych prac, także uzależnione jest od wysokości przekazanych nam dotacji – dodaje Barbara Wawryka.
Jeśli uda się zrealizować wszystkie zamierzenia, to teren cmentarza przecinać będą spacerowe alejki, całość będzie ogrodzona żywopłotem, zostanie również odtworzona cmentarna brama. Wszystkie projekty rekonstrukcji cmentarza wojennego nr 202 przygotowywane są w oparciu o dokumenty historyczne.... """"



Przetarg, o którym pisałam ogłoszono 9 lipca 2010. Termin wykonania prac - październik 2010.


http://tarnow.naszemiasto.pl/artykul/47 ... egoria=663


Keleos
Rhetor
Posty: 4114
Rejestracja: 24-10-2009, 13:57

Post autor: Keleos »

Z drugiej zaś strony - powiedzcie mi, gdzie nie było jakiegoś cmentarza? Ludzie od zawsze umierają i niemal zawsze się ich chowa w ziemi. Prawdopodobnie pod ziemią, na której stoi budynek serwera Agory, leży kilka ciał...

Fakt, że stuletni cmentarz to jeszcze "świeży" twór, ale robienie teraz cmentarzy po środku miasta to nie najlepszy wg mnie pomysł.


Tomasz Drwal
Proedroj
Posty: 446
Rejestracja: 23-11-2009, 14:25
Lokalizacja: Brandstaettera

Post autor: Tomasz Drwal »

Gdyby chodziło o stworzenie nowego cmentarza w centrum miasta to bym się z Tobą zgodził, w tym przypadku mamy do czynienia z obiektem, którego istnienie przez długie lata starano się wymazać z pamięci obywateli, ale który zawsze tam był.
Należy też pamiętać, że Cmentarze I wojenne to ważny element historii naszego regionu, istnieje bogata dokumentacja dotycząca architektury poszczególnych cmentarzy, ich twórców, osób pochowanych, na dodatek wiele osób planuje swoje trasy turystyczne tak aby zobaczyć kolejne, więc czemu nie przyciągnąć kolejnych w to miejsce, szczególnie, że jego historia doczekała się dobrego zakończenia i jest dość ciekawa.

Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Post autor: Guzio.zhp »

Nie rozumiem do końca opinii "Dorota 1975" dotyczącej mojej wypowiedzi o rzekomych planach rekonstrukcji cmentarza: "Twierdzenie, iż informacje o odtworzeniu cmentarza są nieprawdziwe, to dość mocne słowa... i to jeszcze harcerz tak pisze. " i uważam je za niezasadne jako wypowiedź osoby niezrzeszonej w ZHP, gdyż nawet nie wie czym jest, na jakich zasadach działa, a używanie stwierdzenia jako ujmujące ogólną postawę i światopogląd harcerzy jest tym bardziej nie na miejscu.

Dlatego zawsze na jakiekolwiek zaczepki i pretensje pod adresem ZHP ze strony osób cywilnych typu, a bo harcerzom tak nie wypada, bo harcerze powinni... itp. nie będę odpowiadał ani tłumaczył ideę harcerstwa, wędrowniczą więc proszę tego typu docinki dotyczące ZHP aby koleżanka zachowała w kieszeni. Nie znasz nas, naszych spraw, działań, idei, światopoglądu wiec sorki.

Natomiast ponowne poruszenie tematu uważa wielu Przewodników Górskich z którymi ponawiam ten temat, tarnowskich historyków i działaczy społecznych za potrzebne powielanie, wałkowania tego tematu, ażeby OBIETNICE REKONSTRUKCJI CMENTARZA, czy konkretnych działań Urzędu Miasta nie zakończyły się jedynie na słowach, ale czynach.

wyzwalać do czynu poprzez czyn - jedno z "haseł" harcerskich - to tak dla koleżanki "Dorota 1975", która pisze o harcerzach a nie ma bladego pojęcia o Związku Harcerstwa Polskiego

Przesyłam harcerskie pozdrowienie:
CZUWAJ!
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/


Dorota1975
Rhetor
Posty: 2028
Rejestracja: 23-10-2009, 16:15
Lokalizacja: TARNÓW

Post autor: Dorota1975 »

Harcerze zawsze kojarzyli mi się z ludźmi, którzy nie rzucają słów na wiatr, i np. zanim stwierdzą, że jakaś informacja jest nieprawdziwa, to najpierw sprawdzą czy tak rzeczywiście jest. Ale cóż, mogę się mylić...


Keleos
Rhetor
Posty: 4114
Rejestracja: 24-10-2009, 13:57

Post autor: Keleos »

wyzwalać do czynu poprzez czyn
znaczy się, ze w słowach nie są najlepsi, Doroto ; D

Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Post autor: Guzio.zhp »

Natomiast zgadzam się z opinią Tomasza Drwal, że cmentarze wojskowe I wojny światowej są częścią naszej historii.

Dla każdego należy się należyte uszanowanie jego miejsca pochówku! Nikt chyba nie chciałby z nas aby w przyszłości z cmentarza na którym spoczywamy zrobiono park, czy cokolwiek innego i hasały sobie pieski załatwiając swoje potrzeby na naszym grobie!

Jak Pisze Tomasz Drwal, cmentarze te są również atrakcją turystyczną regiony i ma w tej kwestii również rację, gdyż to właśnie cmentarze są bardzo często wkomponowane w szlaki turystyczne jako atrakcja, zabytki a również dla turystów stanowią miejsce zadumy nad przeszłością oraz pamięci nad spoczywającymi tam często bezimiennymi ludźmi.

Odnosząc się jeszcze raz do słów "Dorota 1975" chcę nadmienić, że oczywiście Urząd Miasta, Starostwo Powiatowe dba o cmentarze, ale w zasadzie biorąc w zasięg całą "Ziemię Tarnowską" nie jest z goła to widoczne.
Podczas zdobywania odznaki PTTK "Szlakami Cmentarzy Wojskowych I WŚ" stopnia II ogółem zwiedziłem blisko 90 cmentarzy na "Ziemi Tarnowskiej" i w jej okolicach. W mojej i wielu osób, które znają cmentarze, widziały ich stan, są one zaniedbywane, niszczeją i powoli zapadają w niepamięć. Więc jeśli UMT raz na dwa lata skosi chaszcze na niektórych cmentarzach zrobi coś niewielkiego na jednym cmentarzu i uważa to za wystarczające to chyba nie znają ogromu problemu jaki mają do rozwiązania.
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/

Awatar użytkownika

Autor tematu
Guzio.zhp
Prytan
Posty: 120
Rejestracja: 01-07-2010, 20:36
Lokalizacja: Tarnów
Kontakt:

Post autor: Guzio.zhp »

Jeden z punktów Prawa Harcerskiego brzmi: "Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy" :)

Jest on w Prawie Harcerskim od zawsze, czyli od prawie 100 lat i zawsze harcerze byli kojarzeni z osobami na których można polegać.

Widzę natomiast, że pomimo oczywistych faktów koleżanka nie zna tematu i nie zapoznała się z dokumentami potwierdzającymi istnienie cmentarza, sprawy kłamstwa PRL o ekshumacji, nie rozmawiała ze starszymi mieszkańcami Tarnowa, którzy byli świadkami tamtych wydarzeń ani nie zaopiniowała informacji u historyków, więc proszę o nie twierdzenie, że ja, czy to ogółem harcerze rzucają słowa na wiatr, bo tak nie jest.
Tomasz Guziak

ZHP Hufiec Tarnów
1TWDH "Czarna Jedynka"
http://czarna1.prv.pl/


Dorota1975
Rhetor
Posty: 2028
Rejestracja: 23-10-2009, 16:15
Lokalizacja: TARNÓW

Post autor: Dorota1975 »

Guzio.zhp pisze:Więc jeśli UMT raz na dwa lata skosi chaszcze na niektórych cmentarzach zrobi coś niewielkiego na jednym cmentarzu i uważa to za wystarczające to chyba nie znają ogromu problemu jaki mają do rozwiązania.


Problem w braku kasy. Te prace nie są tanie, w dodatku pracochłonne (dokumentacja, projekty itd) bo chyba nikt nie chciałby, by jakiś cmentarz wojenny rekonstruować na zasadzie - tu postawimy krzyż, a tam może obelisk, a może dwa krzyże...

ODPOWIEDZ